Më ptit bwès

Ènute, djë vôrë vos cauzer d’in ptit bwès kë dj’ê sël dëzeû dël Foret, lë viyadje dël Sëmwas û k’ djë dmère. Ç’astot dins l’ tins des tchamps k’ avint stî pris së les bwès dël comëne. Adon, on loumot l’andrwat « les vîs tchamps ». C’est toudi l’ nom ou cadasse. C’est l’ toponime, coume dijant les savants. Cand dj’asto djonne, on cultivot co la place, mês pës pou lontins paskë la natëre è vitmint yu rtrové ses drwèts. Ou moumint û k’ dj’ê cmachî a nètiyî l’ tèrin, i gn avot des nichtés pattavau. Djë m’ bato avë les roncés, les chôdrûles, les fètchîres èt les gnêsses, k’ estint pus grandes kë mi. Et pîs, i gn avot co des mwêjes aubes, coume brâmint des saus, ki n’ siêrvant a rin. Adon, dj’ê pris mes hatches, mes saupes, më tronçoneuse èt m’ grande dësbëchneûse, èt dj’ê mètë toutes ces ustîes la dins ène rëmorke, èt vou m’ la vôye dins m’ bwès. Au long des anées, esté coume iviêr, dj’ê bouté dins les nichtés èt les mwêjes aubes. Djë n’ wârdo k’ les tchênes, les hasses, les boûles èt kékes sëpicias. Ç’astot ène malaujîe bataye conte la natëre, paskë les saloprîes rëvnint së ttafwêt. Mês avë l’ tins, lë bwès s’è sclêri. I gn è minme in boket k’est coume in park. Dj’ê ossi fwêt in tchmin ki mon.ne a ène pëtite crwès kë dj’ê dressî ou dbout dou tèrin. Lë tchmin – kë dj’ê fwêt, don – passe ossu dins in trô d’ bwès, û k’ i gn è in tchêne a l’imaudje. Dins nosse foclôre, c’ est èn aube kë les djins dëd dins l’ tins avint mètë ène pëtite postëre dël Madone dëssë s’ bëk. Coume i gn aveut pëpont d’ tchinne a l’imaudje dins nosse contrée – i gngn avot yu in fameus padzeû les viyadjes dë Mambe et d’ Bôhan, mês il est dëstrût dpî des anées – coume i gn aveut pës d’ tchinne a l’imaudje, di dj’, djë m’ê don metë dins l’ tiêsse d’a rfwêre yink. Adon, së in bê djonne tchêne – djonne, mês k’astot ddja gros – dj’ê clawé ène potale avë ène pëtite Madone, ki n’est nin an plastik, mês ki est vrêmint ène postëre an biscwît d’Andene. Sifwêt ! C’è-st ène potale ki vaut bin des pècayons. Bin k’ djë n’ sûche nin fwârt pwarté së tout ça, tchèke côp k’ djë vin dëvant m’ tchêne a l’imaudje, djë do dîre ène âvé, et co ène priyîre des bocayons. Èt pî, dins m’ bwès, gn è co des flauwes së des vîes bôrnes. Les vîes djins dijant kë dël nët’, on sait co atinde des mwârts ki dmandant èyû k’ i dvant les rmète. Cwè rmète ? Ç’astot des bôrnes k’il avint tchandjî d’ place dë leû vicant, kë les mwârts vlant cauzer. I n’ plant nin aler ou paradis ossi lontins kë les bôrnes në sont rmetëwes a leû djusse place. Po fini, djë vôro co vos dîre kë dj’ê douné in nom ou bwès, et kë djë n’ê nin du kêri fwârt lon pou loumer l’ place paskë, djuste a costé, i gn è in lië ki s’ loume « lë Potô ». Ç’astot in potô indicateûr ki s’ dressot dins l’ tins ou crwajmint dël vôye dë Sëni et dou vî tchmin dë Sdan. Adon, dj’ê loumé m’ bwès : « Lë bwès dou Poto ». Çki m’ fwêt rire, c’est k’ les djins ki s’ pourmon.nant croyant pa des côps kë ç’ n’est nin in potô indicateûr, mês k’ ç’astot ène potance ki s’ haussot ciddlé. Mês ni v’ sëbarez nin. I gn è pont d’ pindë dins m’ bwès.