E dierin limero del Rantoele, Michel Meurée dnéve si-t emile, po lyi scrire po l' walon esse schapé. Mins çou k' i nos fåt, c' est ene novele lwè linwistike, a môde do Kebek, k' a si Loe 101, rakeudowe por nozôtes.
Foiravant k’ les Flaminds sont-st ahontis pa leu lingaedje, et s’ ritaper so l’ inglès. Mins d’ èn ôte des costés, i tapnut so nosse dos da nozôtes, les Walons.
Gn a sacwants Walons ki pinsnut ki, si l’ francès a råyî l’ walon foû, ça lyi est bon, asteure, d’ esse råyî a s’ toû foû pa l’ inglès.
Mi, dji pinse k’ i gn a moyén d’ wårder tos les lingaedjes bedjes, pal voye d’ ene lwè come li 101 kebecwesse, redjårbêye a nosse såce.
Portant, po-z ahiver ene sifwaite lwè, i fåreut k’ ele fouxhe pattavå l’ Beldjike.
Mins c’ est målåjhey a mete so pî, foiravant a cåze do payis d’ Brussele et del Flande.
Dabôrd, el fåreut stitchî pattavå e Walonreye; mins ça nerén, ci n’ est nén åjhey a cåze del Kiminålté Walonreye-Brussele, k’ est mwaisse del tuzance, et shuvanmint, des lingaedjes.
Ça fwait: tchaeke comene el pôrè riscrire dins ses dvintrinnès lwès, tot tchoezixhant ses årtikes, come dins l’ cåde do pordjet «Nosse comene dit oyi».
Di totès manires, i nos fåt atôtchî tos les pårtis politikes, po lzî sgoter l’ idêye dins leu cour.
Dji sai bén k’ l’ ome roye et l’ Bon Diu disroye. Mins fijhans ene miete les royeus. Loucans sacwants hagnons k’ on metreut divins cisse lwè la.
Come nos nos rashians so li lwès kebecwesse, les prumîs ponts sont metous po cotchessî l’ inglès.
Tite prumî : di l’ uzaedje di l’ inglès
Hagnon 1: L’ inglès est rastrindou po les djins e leu måjhinete.
Hagnon 2: L’ eployaedje di l’ inglès tot seu, a môde di mwaisse lingaedje, est espaitchî, pattavå.
Hagnon 3: Li fringlès est espaitchîs pattavå.
Hagnon 4: So on prodût, l’ inglès est permetou, come lingaedje dilérin, po-z ahessî des etrindjirs, dolmint ki:
4.1. gn a sol minme etikete les troes lingaedjes oficirs (francès, neyerlandès ey almand), mins eto pol moens onk des lingaedjes do payis (walon, picård, wess-flamind, lussimbordjwès…);
4.2. gn a eto èn ôte lingaedje foû-payis come onk des miersipårdous lingaedjes daegnreces (espagnol, itålyin, chinwès…);
4.3. …tos les scrijhas ezès lingaedjes di Beldjike soeyexhe e pus grandès letes ki les lingaedjes difoûtrins, et metous padvant zels.
Hagnon 5: Såf cwand c’ est l’ no d’ famile ou l’ pitit no da ene sakî k’ a ene sacwè a vey avou l’ kipagneye (egz.: « Johnny's Bakkerij »), il est dispermetou ki les eterprijhes, soces etch. ouxhénxhe on no e-n inglès; totes les cenes k’ ont ddja on sfwait no sont oblidjeyes d’ el candjî. On n’ pout måy mete so l’ tåve des mots inglès tot lzè moussant a môde d’ èn ôte lingaedje (egz.: « helper » egzistêye e flamind eto; « vegan » est accepté e-n almand come inglicisse).
Tite 2: Aidance ås lingaedjes do payis
Hagnon 6: Les cpagneyes, soces etch. ki pudnut on no e lingaedje do payis åront des åjhminces di cwårs (metans des rabats so leus taeyes); insi, l’ amour po les lingaedjes do payis serè vormint ecoraedjî, nén tant avou des djåzreyes, mins avou des çanses.
Hagnon 7: Les lingaedjes do payis seront les bénvnous, divins tolminme kéne manire d’ elzè scrire u d’ les cåzer.
Gn a co toplin d’ idêyes a radjouter vaicial, motoit prôpes a tchaeke lingaedje do payis.
Tite 3: Å dfwait do francès d’ Beldjike
Hagnon 8: Po l’ francès, mete so pî èn organisse mwaisse pol francès d’ Beldjike, ki pôreut shure li Grand Diccionaire Terminolodjike et radjouter on motlî d’ francès d’ Beldjike. Les gazetes et les posses (radio et tévé), ostant k’ les administråcions, pôrént esse gadjîs tchaeke côp k’ ene di leus djins si rtape so l’ inglès u l’ fringlès.
Nos rmetrans ene paltêye li côp ki vént, tot ratindant vos idêyes.