Aller au contenu

Contes di m’ payis et d’ co pus lon/X

Èn årtike di Wikisource.
Ciste ouve ci egzistêye eto divins ds ôtès ortografeyes : Feller.
Szent Kut

I gn a, e lon payis d' Hongreye, bén en erî des voyes, des viyaedjes et des djins, ene tote pitite vå a l' ôrire d' on grand bwès.

I gn a, coûtcheye vaila, ene pitite blanke eglijhe, avou, kissemêyes åtoû d' leye, des posteures di l' Aviedje, reclôses divins des gayoles di veule afisse do lzès waeranti del plouve et del nivaye. Gn a èn ermite po waeyî dsu. Il a s' måjhinete apiçtêye å boird del hourêye, al copete del gritchete.

C' est ene sinte plaece. Tos les djoûs des perlins î vnèt cweri del miråculeuse aiwe, låvå al fontinne do sourdant. Dj' end a boevou, bén seur ! Al fén, s' elle est frisse et claire, ele n' a nén l' fén gosse di nos poujhons d' Årdene.

On n' s' î rote nén so les pîs; ossu, li coine est ele påjhûle, foirt påjhûle ! Rén po ndè gåter l' coehisté ! Rén ki l' gruzinaedje des oujheas et l' suzinaedje do rixhot ki s' piede bén vite en on frexhisse.

Ralez î don l' prumî dimegne di setimbe ! Vos n' ricnoxhroz nén li stroete voye di tere k' î moenne, risserêye k' elle est inte deus riguiletes di botikeas. On-z î vind d' tot. Mins c' est les beyatiles (les sints agayons) ki vnèt å prumî rang : des imådjes di Mareye, des cisses do Bon Diu, des tchaplets... et des tchandeles ! Des tchandeles a make ! Di totes les sôres, di totes les cognes, di tot çou k' est possibe d' imådjiner ! Et dedja, ene foite hinêye di tchôde cere vos potche al narene.

Vos moussîz foû del sipesse ombe des grands faws po brotchî e plin solea et vos dmorez tot saizi. Des hiedes di djins s' agrawèt ås roedès hourêyes del schavêye ki vos avîz cnoxhou si vude, si coete … Li tchant des oujheas a fwait plaece å ci des crustins ki s' emonte inte les pareuzes di verdeure

Vos dmanoz la ståmusse. Divintrinnmint, ene grande påjhûlisté, k' on n'n såreut dire ni cwè, ni come, vos ewalpêye. On s' sinte " ôte tchoi ". Et on s' rapinse çou k' on-z a-st apris å catruceme cwand c' est k' on esteut ptit : " La k' deus, troes si sont metou eshonne a cåze di m' no, dji so-st e mitan d' zels ". Et on ratacreut a-z î croere …

Les pus fels po fé "l' voye a l' Aviedje", c' est les barakîs. Vaila, on les lome "les tsigånes". Nos tåyes, zels, les loumît "les Djupsyins". Elzès fåt vey ariver. Les femes avou leus longuès cotes di totes les coleurs, et les omes moussîs a dimegne. C' est l' pere ki moenne l' atelêye. Si feme el shût, avou, li pus sovint, ene grosse banslêye di fleurs divins ses bresses. I tént on nukieus baston el droete mwin; l' ôte poite on pezant ciedje. Vos n' vos sårîz mari: c' est lu k' est mwaisse ! Et mågré k' il est afeye agadlé come on mårticot di dsu l' Bate, il a dji n' sai cwè, k' i fåt k' on l' respectêye. Tot l' resse vént podrî.

On voet co bén ene djonnete avou on påpåd seré conte si stoumak; c' est k' on batijhe avou les efants !

Mins po ç' vî peupe la, vinou do fond des tins et do fond des Indes, c' est ossu l' ocåzion di s' rashonner. Ca il ont vnou d' totes les coines do payis et d' co pus lon. Il ont dressî leu biwak å mitan d' ene grande waide, a kékes cints metes. C' est la k' i fjhèt totes leus handeles. La k' s' emantchèt ou s' dismantchèt les manaedjes.

Il ont moenné tote nute on djama d' tos les diales. Asteure vo les la, rindous et nantis, atåvlés dvant des monceas d' amagnî. Il ont dressî des longuès tåves inte des riguiletes di Mercedès, k' ont, dispoy ene tchoke, hapé l' plaece des tcheretes a tchvås. N' a nolu ki n' åye si botaye di "Whisky Ballantine", håynêye å mitan do djeu. Et, el fijhèt-st aler !

Håre et hote, des violoneus et des tchanteus n' ont nén co tapé la hatche et match, et kékes copes di danseus ni låtchèt nén so l' ovraedje. C' est ki leu-z araedjeye muzike freut s' kitaper on moirt ! C' est ene sacwè d' hagnant, ki broye voste åme. Ele vos hape li stoumak et vs el kitchedje si foirt ki les låmes vs endè brotchèt foû des ouys ! Li ci k' a dit k' les noers avént li rite e leu sonk n' a pår seur måy veyou danser les tsigånes.

Loukîz ci ptit bodé laid ome, crås come on lote ! Loukîz l' tournicoter åtoû di s' frumele come on malton åtoû d' ene moxhe al låme ! Loukîz ses pîs ! Loukîz lzès texhe åtoû di s' kipagneye èn invizibe arincrin... dismetant k' leye tripele cåzu so plaece tot tchacant dvins ses mwins.

Mins, fwait a fwait ki les botayes si vudént, gn a yeu come ene fene toele di brouyård k' a rcovrou l' louca des omes et l' a rindou covisse. Vola ene tchoûlåde tchanson plinne di miråcoleye k' i rprindèt tertos e keur, tot s' tinant pa les spales et s' rabressant bén foirt. Et do vey soude leus låmes …

Il est tins d' endè raler et d' les leyî inte di zels.

Note Wikisourd

sicrît a Cint-Fontinnes, e moes d' setimbe 2002; riscrît e rfondou so l' Aberteke