Aller au contenu

Contes di m’ payis et d’ co pus lon/IV

Èn årtike di Wikisource.
Ciste ouve ci egzistêye eto divins ds ôtès ortografeyes : Feller.
Li dierin des Carayibes
*****************************
låvå

I fwait stof; foirt sitof; si stof ki les houprales et les ôtès biesses di nute si taijhèt. Ene måle et pezante air ewalpêye les tienes. Nén l' pus ptite passe di vint k' amontreut foû del mer et leyreut s' frisse alinne shofler so les hourêyes. La, tot a l' copete del gripete, e s' cahoute di foyes, Huaco tchake des dints. Des longs frumjhons lyi corèt tot do long di si schrene et mågré ki s' åye racrapoté e s' hamak come on sodoirmant po passer l' ivier, i n' parvént nén a s' rischandi. Totes sôres d' imådjes si k' batèt e s' cervea. Vo rla l' grand bleu cir, li mer påjhûle, et, ratacant todi sins ahote, les hiyons ki waguèt so l' rivaedje. Huaco a bon do tripler dvins les tienès basses avou les ôtes roufions; do fé des longuès coûsses so l' broûlant såvion divant do plonkî e l' claire et schoumeuse aiwe. Il a bon do viker, tot nou, såvadje, sins laxhe et sins atele.

Kéne afwaire e viyaedje ci djoû la ! Tot l' monde si ctapéve pés k' s' i s' årént rôlé dvins on ni d' djaenes froumixhs ! Les omes s' avént rashonné åtoû do cacike et s' dimander cwè fé. C' est ki, vaila, a kékes cints metes do boird di l' iye, on gn aveut troes bateas d' bwès. Mins les kés ! Pus hôts ki l' pus adjeyant des åbes ! So tchaeke, i gn aveut ene lådje sitofe pindowe, avou å bea mitan, ene grande rodje croes !


*****************************
par ci

Aimé Durieux dischind l' dierin boket di s' tåte k' il a cdårsî tot a si åjhe. Adonpu, i drove on ptit coutea d' potche et atake påjhûlmint a peler ene orandje. I oistêye li pelote djusse comifåt : ni trop tene, ni trop spesse. I n' a wåde do leyî del blanke pule, la k' si stoumak a målåjhey el didjerî. L' opéråcion fineye, i discôpe li frut e cwårtîs k' i magne sipepieuzmint afén do n' nén evoyî des spritchas so s' boune frake.

Aimé, c' est l' eployî modele et l' modele des eployîs ! Redacteur, i va so on buro d' cotribucions. Il î fwait tot a tinzayeure, sins håsse, a l' leccion.

Asteure, il est ki scheut li drap di schieles k' il a magnî dzeu, po ndè fé toumer les mietes djus, el riployî, serer si boesse ås tåtes, et rtchôker tot l' bazår e l' grosse malete k' i prind todi avou lu so l' ovraedje. I tape on côp d' ouy a l' grande ôrlodje k' est pindowe å meur. I betche a ene eure. Il est tins d' s' î rmete s' i ndè vout esse cwite po troes eures.

Ayir, il a stî trover Monsieu l' Controleur po lyi dmander do poleur cwiter pus timpe li djoû d' après. " D' acoird, " a-t i respondou, " Mins i fåt k' l' ovraedje soeye fwait. Et vos froz ene dimande oficire do condjî, po si an cas. "

Vola pocwè k' ådjourdu Aimé n' a nén stî magnî å messe do ministere avou ls ôtes, mins k' il a ddjuné tot seu, so l' coine di s' buro.

*****************************
låvå

A l' fén do conte, leyant la hatch et match, il avént tertos dischindou so l' gravî po-z aler vey cwè et kesse; ca onk des omes k' esteut dmoré so plaece a l' awaite, vineut do racori po dire ki les etrindjîs avént metou ene naçale a l' mer. Et c' esteut l' vraiy. Ene grosse bårkete s' aprépiéve. On oyeut les navurons bate l' aiwe, tertos eshonne. A tchaeke côp, li grosse naçale fjheut ene hope en avant. On voeyeut, astampé so li dvant, èn ome avou on tchapea a coines et on bleu paltot. I loukive droet dvant lu. I gn aveut la, pus d' cint djins a l' riwaitî, l' boke å lådje et l' cour sitrindou. Tertos, omes et femes, estént tot nous come Adam å paradis teresse.

L ' ome potcha so l' boird. Il aveut ene air amiståve. El ci k' el shuveut lyi dna on grand bwès k' on-z î aveut pindou on grand boket d' toele di vroûl tot brosdé. L' ome å tchapea a coines el planta e såvion et breya d' ene vwès d' tonire ene sacwè k' nolu coprinda. Adon tos les etrindjîs ont toumé so leus djnos, såf on ptit ome, avou ene breune cote, ki groumta totes sôres di råtchåds.

L' ome å tchapea, ki shonnéve esse leu mwaisse, dijha-st adon troes, cwate côps en e rote : " India ? India ? " Come i n' aveut nouk a l' coprinde, èn ome da zels s' aprépia. I n' esteut nén parey ås ôtes, ca s' pea esteut ossu noere k' on baston k' a stî e feu. I nos vola djåzer, mins on nel copurdeut nén mî k' l' ôte. Adon, soriant, l' ome å tchapea a coines fjha on sene et on lyi apoirta ene pitite låsse di bwès. I ndè saetcha on golé d' pieles ki prézinta å cacike. A s' tour li cacike lyi dna ene banse di frutaedjes.

Il ont dmoré tote ene samwinne so noste iye. Mins kéne samwinne, mes amisses ! Lontins nos avîs stî so balance. Est çk' il estît des omes fyi parey ki nozôtes, dizo leus casakes di fier ? Leus droles di mousseures ? Leus båbes et leus poyous stoumaks ?

Nozôtes, les cårpeas, ki les shuvéns tos costés, nos n' avans vraiymint stî rapåjhtés ki cwand nos les avans veyou pixhî et aler a culote ! Et pwis, lontins pus tård, la k' les blancs omes estént revoye dispoy ene tchoke, on s' aporçuva ki l' grosse Xalca esteut " e pôzucion ". Ele n' aveut nén pierdou s' tins avou les etrindjîs, mins i lyi avént dné ene fameuse dringuele ! C' esteut-st ene fele tarame, ossu n' fala-t i waire di tins po k' on sepaxhe ki ces måyes la avént les minmes usteyes ki nos ôtes, mins ene drole di manire di s' endè siervi. Pus d' ene comere, curieuse, rigreta bén k' i n' estaxhîxhe nén dmani pus lontins.

Xalca dna l' djoû a on rozé gnêgnê, ki tot l' monde vina vey, mins ki n' dimora evike ki cwate djoûs.

*****************************
par ci

Troes eures catoize ! Li convwè mousse e l' gåre di Nameur, pile a tins ! Aimé, astampé dizo l' grande ôrlodje a l' copete del montêye endè soreye di binåjhisté. C' est ki li tchmin d' fier, c' est cåzu " l' Administråcion ". Tot î dvreut roter so des rôletes come e s' siervice ås Contribucions. I n' coprind nén, lu, k' i soeyexhe si sovint tårdous.

Aimé s' va ashir a l' cawe do wagon, la k' i sét k' on n' î pout nén foumî. I s' va mete a l' finiesse, do bon costé, po ndaler come li trin. Si s' metreut contraire, il dvénreut tournisse et ça l' rindreut malåde.

I nd a po vint munutes. Ci n' est nén ki l' voye soeye longue, mins on s' aresteye a totes les eståcions. Pwis, i nd årè co po cénk cints metes a pî. Vola dijh ans, avou s' feme k' overe, leye, a l' måjhone comunåle, il ont-st atchté ene nouve måjhone å mitan do novea cwårtî del " Teriene ". Leu rowe est trankile, avou ene riglete di måjhones tertotes pareyes di tchaeke des costés. So li dvant, do waezon et des fleurs. So li drî, on ptit djårdén, bén intretnou, avou totes les verdeures k' i fåt.

Il ont deus feyes, di traze et catoize ans, k' aprindèt bén e scole et ki schoûtèt leus parints.

A l' eure ki rintere, li djîsse est vude. Si feme lyi a leyî on messaedje so l' tåve del coujhene et lyi a apontyî s' soper. C' est ki, si Aimé a rivnou si timpe ouy, c' est k' i doet ndaler !

*****************************
låvå

Pus d' cwénze anêyes ont passé. So l' iye, li vicåreye n' a waire candjî. Tos les djoûs sont pareys. Li solea si live todi padrî l' grand tiene tos ls åmaténs, po s' aler fonde e l' oceyan al vesprêye. Les cotreas, tapés a l' avire divins les gofes, ramoennèt pus d' pexhons k' on ndè pôreut magnî; les ptits cortis ridoxhèt d' verdeure sins s' faleur fornåjhî a fouyî et i gn a des fruts so les åbes a nd aveur må s' vinte.

Loyminoymint, tot a si åjhe, li vicåreye rôle evoye, nén come les houzêyès aiwes d' on rouwa après l' oraedje, mins come li clair laecea ki gote djus do coloe. I n' si passe nole shijhe, portant, sins k' onk ou l' ôte ni s' rapinse les etrindjîs. Bråmint des omes endè vont co avou les rodjès bonetes des Espagnols so leus tiesses. Les femes, zeles, poirtèt co todi leus golés d' fås pieles so leu stoumak. Eles n' ont, å resse, nol ôte mousmint.

On n' trovreut nén pus ureus k' Huaco la k' il a maryî Mita. I s' fwait sô a houmer l' odeur di s' dorêye pea, c' est k' il inmèt carape leus deus !

Mins ouy, les ptitès rondès tetes del båshele sont tinkeyes a make, plinnes di laecea, ca dispoy troes moes, on ptit gnognot lzî a atoumé.

" Les bateas ! Les bateas !"

Pus rade ki l' vint d' bijhe, li novele a shoflé so l' viyaedje et må pô d' tins tot l' monde s' a rtrové a boird di l' aiwe po rloukî les pezantès caraveles. Å prumî rang, les efants trefilèt. Les råtchås des grandès djins les ont rindou moirt curieus et i s' kitapèt pés k' des moxhes al låme ki vont semer.

Kéne afere ci côp cial. C' est k' i gn a la doze gros bateas, tcherdjîs a make di djins et d' dinrêyes. C' est ki sont des cints et des cints ! Et k' il ont l' idêye do dmorer la, come el va dire èn ome di leu raece, ki djåze leu lingaedje et k' les etrindjîs ont-st aminé avou zels. Tote djoû il ont travté tot avå, divant d' ataker di distcherdjî les naçales. Adon, sins låker, des longues djournêyes en erote, on-z a vudî les caraveles et rashonné les camatches so l' rivådje. Mins kéne pepete, cwand c' est k' on-z a-st aminé les biesses ! Les " såvadjes " ki veyént vatches et tchvås pol prumire feye di leus vicåreyes, dimonént la ståmusses, li boke å lådje, tot rôlant les minmes ouys ki Sint Djîle. Mins cwand on sôdård a gripé a babaye et s' a escourci å galop d' on bon côp di sporon, tot l' monde a corou evoye d' esbåråcion, ni sepant wice si dårer po s' mete a houte, wice si herer po esse schapé.

Mins, ci n' esteut pus les binamés omes da Don Christobal. On tårdja waire po l' aprinde. On cårpea k' aveut, sins calinreye, hapé on cantea so l' hopea, riçuva so s' narene ene gnoc da Dieu le pere, k' on etinda peter l' oxhea, et ki l' pôve målureus efant, rôla shijh, set ascoxheyes pus lon, maké et s' djeve coviete di sonk.

Ci n' esteut ki l' tote kimince !

Après, gn aveut avou Mita. C' esteut ene tchôde après nonne. Huaco so l' trevén ki s' kipagneye e l' efant fjhèt prandjire aveut stî disk' a l' mer rascode po soper. I rivneut avou on plin tchena d' plates mosses et d' caracoles, po l' pîsinte ki å dtrivie do bwès minéve a leu cåhûte Ca aveut winké come s' on areut-st axhoré on pourcea. Sins tuzer pus lon, Huaco aveut rouflé après s' djîsse. C' esteut bén Mita ki breyeut. Des gros rires et des eclameures si cmaxhît asteure ås bahourledjes del djonne feme. Il estît leus cénk a rwaitî, dismetant ki l' sijhinme cougnive li båshele, la, a l' tere. Huaco n' a ddja avou l' tins d' rén fé ki les vigreuses mwins des sôdårs l' avént clawé so plaece. Tot li stoirdant les bresses a les råyî foû des spales et l' hetchant pa ses tchveas afîsse k' i n' pierdaxhe rén do spectåke. Il avént, tchaeke a tour, potchî l' djonne feme, parey ki des baras dislaxhîs. Adonpu, leyant la li pôve coir mesbrudjî, il ont atelé Huaco a onk des pås del cåhûte, ca l' esteut tins d' aprinde l' indio a clôre si gueye et a respecter las mwaisses. Et les pezantes tresses del sicorîxhe di cur, do hagnî l' tchår do valet.

Li nute est foirt sipesse. Li tchôde marke a dispierté Huaco. Mågré ki fwaixhe stof et k' il soeye tot en aiwes, i dagdeye. Les nuks di s' hamak dischavèt les viyès costeures ki lyi mårkèt si schrene.

*****************************
par ci

Aimé rissere li poite del machine a fé les schieles. I tchoûke so l' boton di l' éndjole a cafè po l' distinde. Tot est presse. Si boesse ås tåtes est plinne. Si termo avou. C' est k' i ndè va motoit avou disk' a passé meye nute a dmorer a l' awaite e si oto. Alans ! I gn a pus k' a candjî d' mousseure, prinde ses agayons, loûkî si gn a nén èn emile k' a-st arivé avou des noveles instrucsions. La hôt, djusse dizo l' cresse do toet, Aimé a côpé l' gurnî e deus et s' a-st arindjî ene pitite plaece po lu tot seu. C' est la k' il a s' copiutrece, ses cassetes et tos ses lives. C' est k' on n' el pinsreut nén, mins Aimé a-st ene marote e s' veye. Bén pus k' on pasmint d' tins c' est ene sacwè k' el met divins les fives, et çoula dispoy k' il est tot gamén. C' est come on sondje ki l' evoye bén lon å mitan des stoeles, dvins des ôtes mondes. Aimé croet, deur come fier ås " estra teresses ". Sins måy end aveur veyou, il a l' acertinance ki sont la tot près. K' is nos rindèt vizite dispoy des meye d' anêyes. Ki c' est zels k' ont båti les piramides et les ôtes grands vîs monumints. Ki c' est por zels, po leus " volants plateas ", k' on-z a fwait po tot avå l' tere des adjeyants dessins di tchvås, d' mårticots, d' oujheas. Il a veyou tos les films, léjhou tos les lives k' endè djåzèt. Dispoy passé vint ans, il a discôpé foû des gazetes des banses d' årtikes ki ns aprindèt k' on a veyou hare et hote des " U. F. O. " (* Unknown Flying Object) C' est ki, veyoz vs, po ces sôres d' afwaires la, c' est co les Amerikins les pus araedjîs, adon c' est en inglès ki totes les shijhes André naiveye so l' net' ! I s' a fwait mimbe d' on ceke ki rashonne, chal e payis walon, ene pougneye d' assotîs sondjeus tot fyi parey ki lu. Ene binde di vireus ki n' ont nén sogne di passer des nutes etires a l' awaite, tot contimplant l' tchår poucet, a tot côp k' ene moheye sitoele fwait hicter ene sôlêye astårdjeye so ses voyes. Ouy, c' est pus serieus ! Minme k' on djindåre a vnou dire al televuzion k' il aveut veyou ene drole di sacwè, avou des rodjès loumires ås troes costés. Todi end est i, ki vola nos copéres so des tchôdès cindes. Divant li spexheur, tot l' monde serè å posse. I s' vont kissemer so des kilometes, tot do long d' l' aiwe d' Oûte, po tinre a l' ouy cisse coine del Fåmene k' on-z î a veyou l' ufo.

Aimé est fyi presse ! Totes ses camatches sont-st e l' oto. Aparey foto, camescope, g.s.m. i n' a rén rôvyî, i pout ndaler.

*****************************
låvå

C' est cwand les omes blancs å poyous vizaedjes ont volou foirci los indios a ovrer por zels ki l' oraedje ataca a groûler. Il avént todi stî amiståves et siervicires avou les Espagnols. K' end avént i rçuvou ? I nd avént disk' a l' copete del tiesse di ces demons la, di leus laidès manires avou leus femes, di leu brutålité. Asteure, on lzî voleut haper leus meyeuses teres et les oblidjî do fé des deures ovraedjes, zels, des omes ki s' avént måy fornåjhi ! Å resse, l' iye esteut bén trop ptite po nouri totes ces djins ! K' i ndè rvonxhe e leu lon payis et les leyexhe viker e påye ! C' est çoula, ki l' cacike vineut dire å mwaisse des etrindjîs. Et si peupe tot etir avou lu.

Cwand c' est ki l' gouverneur aveut-st apris ki, leyant la hatche et matche, ene floxhe d' indios s' aprépiéve do camp tot fjhant des grandès eclameures, il aveut houkî les hårkibuzîs avou leus usteyes et cmandé ås cavayirs do s' tini presse. Adon, firmint astampé pa dvant s' tinte, i louca vni les rebeles.

C' esteut l' cacike ki minéve l' atelêye. Ah ! I n' måkéve nén d' avnowe avou ses beles ploumes di påpigåy ! Mins d' çoula, el gobernador n' end aveut d' keure; i sepeut çou k' il aveut-st a fé.

" Fuego ! "

L' ôte n' a ddja nén avou l' tins d' l' arinner ki, kitrawé pa l' tchedje di plonk, côpé e deus, il a rôlé e såvion avou ene dijhinne di ses frés. Li floxhe a dmani la on moumint, sins bodjî, sins moti, mowale di saizixhmint, pu, divant k' les foumires des hårkibûses ni s' setchaxhîxhe evoye, çi fourit-st ene dilouxhe di tos les diales. Ene abominåbe såvreye ! Totes ces pôves djins, tot pierdowes, ki n' coprindént rén a rén, et ki bizént droet dvant lu en ene teribe boulêye, tot triplant les coirs dås cis ki s' avént trebouxhî.

" Santiago ! Santiago ! "

Les tchvås sont dislaxhîs. Les såbes s' abatèt so les spales come les fås d' l' awousse s' abatèt so l' waessin, aroyant des sonnantes pîsintes podrî les soyeus, shuvént les omes a pî. I gn aveut des cis avou des bastons ki flaxhént so les tiesses come s' il årént batou å floyea, et des ôtes, des loyeus, ki serént les mwins avou des coides et atelént eshonne les pôves ewaerés schitant d' sogne, come po les miner å martchî.

Li leddimwin, on pårtixha los indios inte di les hidalgos. Tot fourit fwait dvins les régues. Li notaire do rwè d' Espagne rashieut e s' grand live tchaeskonk dizo l' no di s' prôpietaire. I gn aveut ossu on moenne, moussî come ene agaesse avou s' noere et blanke cote. I les batijheut al vole, po si an cas. Mins ces såvadjes la avént i seulmint ene åme ?

" Ego te batismo ".

Ene sipiteure avou l' breusse a l' benite aiwe, et hay evoye ! Tcherons ! Å shuvant !

*****************************
par ci

Aimé arestêye si oto so ene pitite voye di tere å mitan des waides. Il est shijh eures al nute. I nd a co po ene tchoke divant ki l' solea ni s' coûtchaxhe. Il a dzo les ouys onk des pus beas payizaedjes ki soeye. Låvå, pa dvant lu, li Fåmene si stårêye, et l' vuwe poite bén lon, disk' ås prumirès cresses d' Årdene.

C' est po çoula k' on a tchoezi del mete la, sol dierin tidje, sol boird do Condroz ! Li beaté del nateure ? Aimé n' end a d' keure ! Il a ôte tchois a tuzer. I lyi fåt raperi tos les viyaedjes ki sont mårkés so s' mape. Aah ! Vola l' tour del Fåmene. Et vaila, l' cisse des telecomunicåcions. C' est ki dimwin, i lyi fårè-st evoyî s' rapoirt. Et come il est etike !

On côp d' g.s.m. po dire k' il est bén so posse. R.S.A. Over ! Tot est presse. L' ome aloume li radio. I gn a pus k' a ratinde. Tén vola les noveles. Va-t on djåzer d' l' afwaire ? Nén minme ! C' est ki gn a des noveles djins k' on a mascråwé, des noveas avions k' ont toumé, des noveles oujhenes k' ont seré. fwait a fwait ki les dierins rais do solea disparetèt podrî l' crestea, s' esprindèt les ptitès loumrotes del voye sint Djåke. I n' pout seur må do ploure. On n' pôreut sohaiti on meyeu tins.

Les eures passèt. Aimé s' a leyî aler so s' bankete. Å posse les couyonådes då spîker côpèt les wapes tchansonetes. Mågré ki l' åye on pô li tiesse avå les cwåres, nost ome dimore tofer a l' awaite, et, djustumint, ene sôre di grand rodje balon d' fotbale triviesse li cir po d' vant lu.

*****************************
låvå

Li hawe da Huaco s' efonce e l' tere a roukes. sins låker; dismetant k' ene fayêye feme, ene grande banse di oizire so s' tiesse, tchereye ås trigus. Elle a deus hingues efants a ses cotes. Ses cotes ? Ayî ! Des crustins ni corèt nén tot nou ! Ki est çki rmetreut l' bele Mita dins ç' pôve mesbrudjî coir ? Croufieus et aviyî ? Mågré ki drenèt dizo l' ovraedje come des biesses, c' est des potchås. Il ont toumé so on bon mwaisse ki sét k' c' est l' avoenne ki fwait li tchvå et ki lzî a leyî on bon ptit corti da zels, afîsse k' i magnexhe so tos leus dints. Bråmint d' leus frés n' ont nén avou ç' tchance la, et po l' djoû d' ouy, leus curêyes ecråjhèt les rodjès viers. C' est k' i gn a pont d' ôr so l' iye, adon po s' fé ritche, fåt fé sonner l' årzêye. I gn a des hidalgos k' ont volou fé l' awousse e prétins et a foice di fornåjhî les pôves foyons ki cfougnèt l' tere a leu plaece, il ont fini pa spiyî les beles djodjowes k' on lzî aveut dné. Ni djåzèt i nén, asteure, di fé vni des noers negues, coraedjeus so l' ovraedje a dver des pouris d' chal. Portant, mågré l' désespoir ki lzî broye leus cours, po Huaco et Mita l' araedje do sorviker dimore todi l' pus foite. L' amour inte di leu deus rafoircixhe leu coraedje, et l' riya d' leus efants fé souwer bén des låmes. Ouy, Mita est tourmetêye et a l' tiesse plinne di noerès idêyes. C' est ki, dispoy måtén, ene drole di malådeye core tot avå l' vijhnåve. Bråmint ds efants endè sont-st acsûts. Ça atake avou des mås d' tiesse, on måva tosse, pwis c' est del five et des rodjès taetches k' elzî rcovrèt leus vizaedjes. On-z a sayî tos les vîs rmédes. A l' vude ! N' a rén a-z î fé. I morèt tertos. Mita est tourmetêye ca dispoy å matén si ptit coulourou a des tchandeles ki lyi pindèt å nez et ses ptits ouys tot rodjes. C' est on fameus mitchot k' les Espagnols ont raminé ås Indios : les revioûles !

*****************************
par ci

Li rodje balon d' fotbale a disparetou podrî les grands sapéns, låvå, après l' Cornoutchamp. Aimé si dmande s' i n' a nén veyou bablou, ca li nute est bén påjhûle et gn a rén ki bodje. Portant, i n' a nén sondjî. Il a bén veyou ene sacwè, endè metreut s' mwin e feu. I fwait çou k' on lyi a dit d' fé. Primo, li g.s.m. po fé sepi a l' " cintråle " çou k' i vént d' ariver. Bén atoumé, ça n' respond nén ! Tant pire, i va leyî on messaedje. Deuzio, i va rashir so s' foye di rapoirt : l' eure, li plaece et tot l' sint fruskin. C' est k' il a deus pådjes etires di " kesses et cwesses " a responde. C' est målåjhey coprinde çou ki s' passe e l' cervea da Aimé. Il est tournisse come ene balowe, i s' sint l' tiesse vude, incapåbe do tuzer. I n' î croet nén co ! C' est a ç' moumint la ki l' deujhinme balon d' fotbale abroca d' on n' sét wice.

*****************************
låvå

Vint troes ! Vint troes cadåves so pî ! Vint troes pôvès distchårnêyès harotes, mingues a trawer ! Vint troes gris speres ås distindowès loukeures ! C' est tot çou ki dmane do peupe carayibe. Tot çou ki dmane del amiståve et djoyeuse floxhe k' akeuhixha les bateas dås Espagnols vola trinte ans ! Les novelès malådeyes ont hagnî dvins totes ces målureusès djins come ene binde di leus dislaxheye å mitan d' on tropea d' bedots.

Nol efant n' a sorviké. Ké leddimwin a-t i co po ces diflouwis esclåves sins eritîs ?

Torade, li pus viye des femes a stî mexhné e bwès des såvadjès yebes. Ele lezî a fwait maltôter on noer brouwet avou. C' est çou k' on dnéve, davance, ås grands malådes po rapåjhter leus mås; po d' bon !

Tchaeke a tour, il ont vnou poujhî e tchôdron avou ene grosse schågne di mosse ki lzî sieve di jate, et sins nole xhegne ont lovté l' pwezon. Adonpu, påjhûles, i s' ont stî coûtchî e leus hamaks, adlé ls ôtes.

*****************************
par ci

L' U.F.O., ca c' end esteut bén onk, si tneut sins bodjî, låvå, a kékes cint metes pa dvant lu, waire pus hôt ki l' fene betchete des åbes. Aimé el riwaitive, sitåmusse, li boke å lådje. I l' riwaitive si télmint foirt k' on åreut pinsé k' ses ouys alént potchî foû di s' tiesse.

C' esteut-st ene sôre di ronde, adjeyante marmite, come on volant tchestea, avou ene dobe cingue di bawetes si esprindowes a l' electrike k' il aveut må les loukî. Doûçmint, l' éndjole tournicotéve sor leye minme, parey k' ene londjinne bizawe. Pu, sins nou brut, ele si leya aler padrî les sapéns, la wice ki l' prumire aveut disparetou.

*****************************
låvå

Huaco s' a dispierté mins wåde ses ouys serés. On gros maca bouxhe sins rla e s' tiesse; il a l' feu ås boyeas et i flaire li rnårdé. Rén n' bodje tot åtoû lu. Mågré k' i tronne les balzins, i n' sint pus l' froedeur, rén k' ene teribe nåjhisté.

Vo rla les troes caraveles avou leus grandès croes ! Et l' ome avou s' tchapea a coines et...

Mins Huaco n' sint pus les nuks di si hamak lyi dischaver si schrene. Li dierin des Carayibes vént do fé s' dierin hiket.

*****************************
par ci

Vo les la !

Li gris stroet ptit monde d' Aimé vént do voler a bokets.

Vo les la !

L' ome a lancî s' vweteure roed a bale so l' måle voye di tere.

Vo les la !

Lu k' esteut todi l' clicote e l' mwin presse a xhorbi l' mwinde pitite sipiteure so s' vweteure, i roufele asteure come on demon ådtriviè des poteas et des wårbires, sins prinde asteme ås coxhes ki schavèt l' carosreye. C' est k' il est avou Elie so s' tchår di feu, avou les Mayas po monter leus piramides, avou les cisses di l' iye di Påke po dressî leus grossès tiesses !

Vo l' la foû do bwès.

Vaila, a cint metes, ene miete en erî ene di l' ôte, les deus rodjès éndjoles si håynèt å mitan d' on pré. Aimé a clawé l' oto so plaece.

Vo les la !

Si ewaermint rtoume pus rade k' ene sope å laecea, mins si cour bate carape et i tronne so ses scheyes. Tot shonne påjhûle. On rondea d' tene loumire ewalpêye les machines et ene sôre di grande schåle brotche foû d' leu vinte, come ene evitåcion. On doûs sintumint d' påye enondeye Aimé. Il est come emacralé. Si blawtant vizaedje ravize li ci d' ene andje divant l' Sint-Sacrumint.

Les bresses å lådje, i s' aprepeye, pate a pate, plin d' fiyåte.

Note Wikisourd

sicrît a Cint-Fontinnes, e moes d' fevrî 2002.; riscrît e rfondou so l' Aberteke